We bundelen graag kennis, ervaring en resultaten van producenten, gemeenten, verwerkers en andere partijen. Zo inspireren we elkaar en creëren we waarde voor onszelf en voor onze leefomgeving. We spraken daarom met Michiel van Schalkwijk, directeur bij SOLARWATT, voorzitter van Zonne-energie Recycling Nederland (ZRN) en bestuurder bij Stichting OPEN. Is SOLARWATT als producent van zonnepanelen bewust bezig met wat er gebeurt in de afdankfase van de apparaten? Die is tenslotte nog ver weg. Waarom dan toch WEEE-compliant zijn? Je leest het hier.
SOLARWATT is een Duitse fabrikant van zonne-energiesystemen, energiemanagementsystemen en thuisbatterijen en Europees marktleider in glas-glas zonnepanelen. De fabrikant is duurzaam met onder andere een dedicated Corporate Social Responsibility Officer, het certificeren van producten op duurzaamheid, maar er is meer vertelt Michiel van Schalkwijk. Bijvoorbeeld rond afgedankte apparaten. SOLARWATT nam, samen met andere organisaties, zoals Solarclarity, IBC en Solarcentury de verantwoordelijkheid op zich om in Nederland de compliance van de branche aan WEEE-wetgeving te organiseren. Waarom liepen zij hier in voorop? Van Schalkwijk vertelt: “Het was toen een aparte situatie: er kwamen nog niet eens zo veel zonnepanelen op de markt, laat staan dat er al veel afval was. De markt voelde zich ook wat overvallen door de WEEE-regelgeving. Wij dachten echter: laten we zorgen dat producenten en importeurs compliant worden, dus voldoen aan de wetgeving en kijken wat de kosten zijn van de afvalstroom. Die kosten zijn nog laag, dus de instap ook. Zo kunnen zo veel mogelijk producenten aansluiten. We nemen dan gezamenlijk de verantwoordelijkheid op ons voor de straks afgedankte zonnepanelen. De producentenverantwoordelijkheid voor zonnepanelen is nu ondergebracht bij de Stichting OPEN. Iedere producent/importeur moet zich registeren bij de Stichting OPEN. ZRN vindt een gelijk speelveld de belangrijkste voorwaarde voor het opbouwen van een goed recyclingsysteem.”
Nog steeds weinig terug
Inmiddels zijn we wat jaren verder. Hoe is dat nu? “Wat afvalstromen betreft staan we nog steeds aan het begin. Op dit moment in de marktontwikkeling van zonne-energie is er nog heel weinig afval: het volume wat er aan afval terugkomt is minder dan 1% van het volume dat wordt geïnstalleerd. Dat komt dan vaak door transport- of hagelschade. Daarom zijn er nog weinig hoogwaardige recyclingmethoden voor zonnepanelen. Nu worden de frames en junctionboxen verwijderd en daarna worden de panelen als glas verwerkt. Maar iedereen begrijpt dat dat zo niet zal blijven. De verwachting is dat vanaf 2028 de hoeveelheid afval zal toenemen”, vertelt Van Schalkwijk.
Uitdaging in de sector
Welke uitdagingen in de sector ziet Van Schalkwijk? “De sector als geheel heeft een grote uitdaging om ‘intrinsiek duurzaam’ te blijven. We moeten daarom goede afwegingen maken: waar en hoe maak je zonnepanelen, hoe lang gaan deze mee en hoe win je grondstoffen terug. We zien graag dat de overheid geld vrij maakt om dit laatste goed te onderzoeken. In de energietransitie hebben zonnepanelen een belangrijke functie en in de recente regionale plannen spelen ze een grote rol. Maar net als in andere sectoren wordt het steeds belangrijker om de hele levenscyclus kritisch te bekijken en ervoor te zorgen dat er zorgvuldig wordt omgegaan met mensen en materialen.”
Duurzame initiatieven
Er is nog bijna geen afval van zonnepanelen. Fabrikanten kunnen dus geen gebruik maken van gerecyclede grondstoffen in nieuwe zonnepanelen. Van Schalkwijk: “Maar we zien steeds vaker initiatieven van partijen die willen werken aan het opzetten van dergelijke hoogwaardige recycling. TNO doet momenteel onderzoek naar de recycling van zonnepanelen, en ook in het buitenland zijn er diverse initiatieven, in markten die op ons vooruit liepen en die dus ook eerder met een afvalproblematiek te maken hebben, zoals Frankrijk en Duitsland.” Michiel van Schalkwijk vervolgt: “De eerste stap in duurzaamheid van zonnepanelen is om ze zo lang mogelijk mee te laten gaan. Bij de productie van zonnecellen, en dan vooral van silicium, is energie nodig, met de bijbehorende CO2-uitstoot. Die moet natuurlijk weer worden terugverdiend. Hoe langer de levensduur van de zonnepanelen, des te vaker deze investering wordt terugverdiend.”
Tip voor producenten
Heeft Van Schalkwijk nog tips voor producenten? “Sinds 1 maart is het voor alle producenten en / of importeurs van zonnepanelen die deze op de Nederlandse markt zetten, verplicht om zich te registreren bij de Stichting OPEN. Daar zal ook op worden gehandhaafd door het ILT. Een hoge graad van compliance is noodzakelijk om de infrastructuur verder te professionaliseren. Er moet eerst een gelijk speelveld zijn, voordat verdere stappen kunnen worden genomen. Producenten en / of importeurs kunnen kunnen zich gratis aansluiten bij Zonne-energie Recycling Nederland (ZRN) of zich bij ZRN laten vertegenwoordigen door hun branchevereniging (Holland Solar of Techniek Nederland). ZRN behartigt de belangen van producenten/importeurs in het bestuur van Stichting OPEN.”
