Stichting OPEN: “er blijft ontzettend veel liggen”
De inzameling van afgedankte elektrische en elektronische apparaten in Nederland kan en moet beter. Dit is de conclusie uit de eerste monitoringsrapportage van Stichting Organisatie Producentenverantwoordelijkheid E-waste Nederland (OPEN) over 2021. De stichting schrijft dit in haar aanbiedingsbrief bij de rapportage aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat.
In Nederland geldt een inzameldoelstelling voor afgedankte elektrische en elektronische apparaten van 65%. Dit percentage is gebaseerd op het totale gewicht aan elektrische en elektronische apparaten dat in de afgelopen drie jaar in Nederland is verkocht.
Inzameldoelstelling nog niet gehaald
In de eerste tien maanden van haar bestaan heeft Stichting OPEN bijna 140 miljoen kilo afgedankte elektrische en elektronische apparaten ingezameld. Dit is nog onvoldoende om de inzameldoelstelling van 65% te realiseren. Daarvoor is volgens algemeen directeur Jan Vlak een aantal oorzaken aan te wijzen. Om te beginnen is er sprake van twee zogenoemde ‘lekstromen’ – zowel in de recycleketen waar grote apparaten worden verwerkt, als bij de consumenten thuis. Daarnaast wordt het succes nu gemeten in het aantal ingezamelde kilo’s, terwijl er veel betere grondslagen denkbaar zijn om circulaire doelen te halen en op te worden afgerekend.
Doelstelling haalbaar als lekstroom metaal wordt gedicht
“Allereerst worden erg veel metaalhoudende apparaten, zoals wasmachines en ander grootwitgoed, illegaal verwerkt door niet-gecertificeerde verwerkers. Op basis van wetenschappelijk onderzoek weten we dat het gaat om circa 100 miljoen kilo. Als we deze lekstroom kunnen ombuigen naar gecertificeerde verwerking, halen we de 65%-inzameldoelstelling ruim en zouden we uitkomen rond de 70%.
Om deze lekstroom zo veel mogelijk te verkleinen, heeft Stichting OPEN afspraken gemaakt met de metaalbranche. “Tegelijkertijd is ons duidelijk dat de huidige hoge metaalprijzen en de in de sector gangbare cash-betaling serieuze risico’s vormen voor succes”, aldus directeur Jan Vlak. “Daarom dringen we bij de overheid aan op een snelle invoering van een wettelijke afgifteplicht voor afgedankte apparaten. Deze moet worden gekoppeld aan gerichte handhaving.”
Ook consumenten moeten nog beter inleveren
“De tweede oorzaak van het niet bereiken van de inzameldoelstelling is dat naar schatting miljoenen ongebruikte elektrische en elektronische apparaten bij de Nederlandse consumenten thuis liggen. Van oude föhns, ventilatorkachels en elektrisch gereedschap, tot en met oude mobiele telefoons, laptops, tablets en PC’s. Om te voorkomen dat dit soort apparaten in de vuilnisbak verdwijnt, moet het voor consumenten zo makkelijk mogelijk worden om deze apparaten in te leveren.
Verkeerde grondslag
“Afrekenen op basis van zo veel mogelijk kilo’s is een eenzijdige sturing op inzamelen en recycling, terwijl de circulaire economie juist vraagt om apparaten zo lang mogelijk in de markt te houden. Dus we zouden bijvoorbeeld juist moeten inzetten op reparatie en hergebruik ten behoeve van levensduurverlenging”, legt Jan Vlak uit.
Verwerking is wel groot succes
De verwerking en het hergebruik van de wèl ingezamelde apparaten is daarentegen een groot succes. Dit is alleen mogelijk met gecertificeerde verwerking. “Met de verwerking van de apparaten die we wel hebben ingezameld, hebben we namelijk een bijzonder hoog recycling percentage gehaald. 99% van de afgedankte apparaten kreeg een nuttige toepassing: 79% bruikbare grondstoffen en 20% thermisch verwerkt om energie op te wekken of als hulpstof voor de ondersteuning van andere processen”, benadrukt Jan Vlak.
