Oude zonnepanelen vormen een nieuwe afvalstroom in Nederland. De komende jaren worden er steeds meer zonnepanelen afgedankt. Het is belangrijk om de grondstoffen uit zonnepanelen die in de afvalfase zijn beland, opnieuw in te zetten in nieuwe panelen of andere energiezuinige producten. Daarnaast is het belangrijk dat de financiering van de toekomstige inzameling en recycling van zonnepanelen wordt veilig gesteld. Sinds onze start op 1 maart 2021 ontwikkelden wij een zogenoemde Roadmap met daarin de stappen voor de komende jaren.
Op dit moment is de afdanking van zonnepanelen nog zeer gering, een paar honderd ton per jaar en dit levert beperkingen op om hoogwaardige verwerking mogelijk te maken. Van afgedankte zonnepanelen wordt momenteel eerst het frame en de kabel verwijderd. Vervolgens worden de zonnepanelen verkleind (geschredderd) en ingezet in de procesindustrie als vervanging van een primaire grondstof (siliciumzand). Een nuttige toepassing waardoor minder primaire grondstoffen nodig zijn, maar dit kan uiteraard beter. Over 5-8 jaar zal het volume aan afgedankte panelen voldoende zijn om een hoogwaardige verwerking gericht op grondstofterugwinning van waardevolle materialen zoals silicium, zilver en andere kritische grondstoffen wel mogelijk te maken. Er is dus voldoende tijd om deze goede, hoogwaardige verwerking op te bouwen. Wij werken hiertoe samen met onze zusterorganisaties in andere Europese landen, volgen de initiatieven in met name België, Frankrijk en Duitsland nauwlettend en steunen lokale initiatieven zoals Caparis Leeuwarden waar op kleine schaal hergebruik plaatsvindt. Hieruit volgt dat hoogwaardige verwerking en hergebruik straks prima te doen is mits aan twee voorwaarden wordt voldaan. Ten eerste een goede, gedegen financiering en ten tweede voldoende volume (tenminste 10.000 ton/ jaar) om een installatie zinvol te kunnen gebruiken. Met ons huidige volume zou immers een hoogwaardige installatie slechts 1-2 weken per jaar in bedrijf zijn wat een onrealistisch scenario is.
Financiering
De financiering voor deze hoogwaardige toekomstige verwerking moeten we wel op korte termijn organiseren. Momenteel worden er jaarlijks zo’n 200.000 ton (in 2020), ofwel 200 miljoen kilo nieuwe panelen op de markt geregistreerd. Dit komt neer op ca. 10 miljoen nieuwe panelen per jaar. Gezien de lange levensduur zullen deze panelen ergens tussen 2040-2050 in grote hoeveelheden afgedankt worden en verwerkt moeten worden. Dan moeten de financiële middelen wel beschikbaar zijn om de logistiek, hergebruik en verwerking te kunnen bekostigen. Wij mogen immers de toekomstige generatie niet opzadelen met de kosten die straks zullen optreden. Stichting OPEN is in overleg met de overheid om een sluitende regeling te treffen voor deze toekomstige kosten. Hierbij wordt gedacht aan een zichtbare bijdrage, die wordt gekoppeld aan de subsidies voor zonnepanelen.
Opbouwen infrastructuur
Het inzamelen en verwerken van panelen kost momenteel meer geld dan de grondstoffen opleveren. Dit zal naar verwachting niet wijzigen. Er zitten weliswaar waardevolle grondstoffen in zonnepanelen, zoals zilver, maar het percentage zilver in een zonnepaneel is zeer gering en de opbrengst dus ook. Er moet daarom nu geld gereserveerd worden om de panelen die vanaf 2035 massaal worden afgedankt, hoogwaardig te verwerken. Stichting OPEN wil daarin voorzien via een fonds voor zonnepanelen. Met dit geld wordt een infrastructuur opgebouwd in Nederland samen met installatiebedrijven, inzamelaars, transporteurs, toekomstige verwerkers en de Nederlandse producenten en importeurs voor zonnepanelen. Immers duurzame energie moet hand in hand gaan met een duurzaam hergebruik!
Rol overheid
Wij hebben eind 2020 afspraken gemaakt met het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat over de opbouw van de inzamelstructuur voor zonnepanelen. Hier kwam de Roadmap uit voort die nu onze leidraad is voor onze acties. Het is belangrijk om voor alle partijen een gelijk speelveld te creëren waaraan door iedere producent en importeur naar rato van marktaandeel wordt bijgedragen. Voorkomen moet worden dat er zogenoemde freeriders zijn die door het niet betalen van een bijdrage een concurrentievoordeel halen ten opzichte van producenten/importeurs die wél deze bijdrage betalen. Het mag duidelijk zijn dat een verwijderingsfonds voldoende checks & balances moet hebben. Dit wordt dan ook nader afgestemd met de overheid, als uitvloeisel van de afspraken die Stichting OPEN met de overheid heeft gemaakt.
