Bij het doen van de laatste kwartaal- of jaaropgave van 2019 door producenten heeft Stichting Organisatie Producentenverantwoordelijkheid E-waste Nederland (OPEN) kenbaar gemaakt een Algemeen Verbindend Verklaring (AVV) aan te gaan vragen. Met dit bericht informeren wij u over de laatste ontwikkelingen.

Actuele zaken en ontwikkelingen

  • Jan Vlak: proces AVV-aanvraag
  • Staatssecretaris: doelmatig afvalbeheer belangrijkste criterium voor AVV
  • Input verkiezingsprogramma’s
  • Samenwerking met ketenpartners
  • Waardering
  • Stichting OPEN onderzoekt retourpremiesysteem voor koel- en vriesapparaten
  • Partnership Stichting OPEN en Team CORE
  • Veelgestelde vragen

Jan Vlak, projectdirecteur Stichting OPEN: proces AVV-aanvraag

“Het zijn spannende weken. Wij verwachten dat het ministerie van IenW in juli het ontwerpbesluit van de Algemeen Verbindend Verklaring (AVV) zal publiceren. Vervolgens krijgen producenten, ketenpartners en andere belanghebbenden zes weken de tijd om op het ontwerpbesluit te reageren door een zienswijze in te dienen. Dat kunnen opbouwende, maar zeker ook positieve reacties zijn. Op basis van de binnengekomen reacties kan het ministerie het besluit aanpassen, intrekken, aanhouden of ongewijzigd vaststellen. We gaan natuurlijk uit van een positief besluit. Op basis van de vele gesprekken die ik de afgelopen maanden heb gevoerd met ketenpartners, overheden en politici heb ik hier alle vertrouwen in.

Als de AVV wordt afgegeven, dan kan Stichting OPEN vanaf 1 januari 2021 wettelijk de regie voeren op producentenverantwoordelijkheid. Dat woord regie vraagt overigens nog wat toelichting. Regie betekent dat producenten samen vaststellen wat er nodig is om de wettelijke inzameldoelstelling te halen, wat dat gaat kosten en hoe die kosten naar evenredigheid worden toebedeeld aan elke productgroep. Regie betekent dus niet dat wij werk van marktpartijen gaan overnemen. In tegendeel. De uitvoering ofwel het feitelijk inzamelen, sorteren, transporteren en recyclen van e-waste laten wij gewoon aan de marktpartijen over. Zij doen hun werk immers al goed.

Kort samengevat heeft Stichting OPEN dus als doel om de wettelijke inzameldoelstellingen te halen en de e-wastesector circulair te maken. Met de AVV die Stichting OPEN heeft aangevraagd, kunnen de producenten van elektronische apparaten voldoen aan hun wettelijke verplichtingen en worden de kosten op een eerlijke wijze door alle producenten gedragen. Zo maken we ons samen sterk om de e-wastesector circulair te maken.”

Hebt u vragen over de voortgang van de AVV? Laat het ons weten via info@stichting-open.org.

Staatssecretaris: doelmatig afvalbeheer belangrijkste criterium voor AVV

In de beantwoording van Kamervragen over de Kaderrichtlijn afvalstoffen benadrukt staatssecretaris Van Veldhoven dat een Algemeen Verbindend Verklaring (AVV) aan producentenorganisaties wordt afgegeven met oog op doelmatig afvalbeheer en niet om concurrentieverhoudingen te reguleren. Bij een AVV staat het gemeenschappelijk belang om afval zoals e-waste circulair te maken voorop. Bij een aantal Kamerleden leefden nog wat vragen, zoals of er binnen een AVV nog wel ruimte is voor marktwerking. Stichting OPEN is blij dat de staatssecretaris deze vragen positief beantwoordt. Een belangrijke pijler van de aanpak van Stichting OPEN is immers optimalisering van de marktwerking in de uitvoering; de uitvoering wordt belegd bij marktpartijen zoals inzamelaars, transporteurs en recyclers. Essentieel onderdeel van deze aanpak is het verkrijgen van een avv. Met een AVV kan Stichting OPEN bijdragen aan hoogwaardige(re), efficiënte(re) of innovatieve(re) preventie, inzameling en verwerking van e-waste.

Input Verkiezingsprogramma’s

In juni heeft Stichting OPEN input geleverd voor de verkiezingsprogramma’s van politieke partijen in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen in 2021. Deze verkiezingen lijken nu nog ver weg, maar de verkiezingsprogramma’s worden al geschreven. Het is daarom belangrijk dat de commissies die deze programma’s schrijven op de hoogte zijn van de wensen van producenten op het gebied van e-waste. In een position paper heeft Stichting OPEN de politieke partijen opgeroepen om het systeem van producentenverantwoordelijkheid serieus te nemen in de transitie richting de circulaire economie, door producenten te betrekken bij de ontwikkeling van nieuwe wet- en regelgeving. Ook heeft Stichting OPEN de politieke partijen gevraagd om kennisontwikkeling en innovatie binnen een Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV) te stimuleren en niet te belasten met regels vooraf. Producenten moeten de ruimte krijgen om zelf instrumenten te ontwikkelen waarmee de wettelijke inzameldoelstellingen gehaald kunnen worden. Lees onze volledige oproep hier.

Met het delen van dit position paper houdt ons werk richting de verkiezingen niet op. De komende maanden voert Stichting OPEN gesprekken met politici en participeert zij in bijeenkomsten van politieke partijen om de wensen en noden rond e-waste blijvend onder de aandacht te brengen. Bent u ook van plan input aan te leveren voor de verkiezingsprogramma’s? Laat het ons weten, zodat we onze boodschap op elkaar kunnen afstemmen.

Samenwerking met ketenpartners

De inzameling en recycling van afgedankte elektrische apparaten (e-waste) is in Nederland goed georganiseerd. Dankzij de inzet van producenten, gemeenten, winkels, scholen, kringloopbedrijven, Repair Cafés, installatiebedrijven, kinderboerderijen, consumenten, vervoerders en verwerkers wordt jaarlijks 185.000 ton e-waste hoogwaardig ingezameld en verwerkt. Dat is 55 procent van alle op de markt gebrachte elektrische apparaten (exclusief zonnepanelen). Toch blijkt dat niet voldoende om de Europese inzameldoelstellingen te halen. Daarom is Stichting OPEN opgericht.

Door kennis, ervaring en netwerken van ketenpartners te bundelen, wil Stichting OPEN werk maken van circulariteit. Alleen sámen kunnen we antwoord geven op de uitdagingen rond e-waste. Gemeenten die een grotere actieve rol willen spelen in de circulaire economie in hun regio, worden uitgenodigd een partnership aan te gaan met Stichting OPEN. Daarbij kan onder meer gedacht worden aan gezamenlijke communicatieprojecten, campagnes, educatie, aanvullende inleverpunten voor klein e-waste en werkgelegenheidsprojecten. De uitgangspunten zijn circulariteit, toekomstgericht, samenwerking en social return on investment.

Bovendien is onlangs het ‘Ontwerp-Besluit gescheiden inzameling huishoudelijke afvalstoffen’ verschenen waarin e-waste wordt genoemd als één van de stromen die gescheiden moeten worden ingezameld door gemeenten. Omdat het in ieders belang is om zoveel mogelijk materialen te herwinnen, staan we gemeenten graag met raad en daad terzijde!

Waardering

De oprichting van Stichting OPEN mag rekenen op de steun van 2.000 producenten, het overgrote deel van de markt. Francis Das, General Manager van Philips Personal Health Benelux, onderschrijft dit. “Duurzaamheid maakt een essentieel onderdeel uit van onze merkbelofte en wordt ook steeds belangrijker voor de consument. Als maatschappij met een wens om circulair te produceren en consumeren, zouden we het opgebouwde systeem willen waarborgen en voorkomen dat kostengedreven overwegingen van producenten leiden tot verlies van kwaliteit. Ik bepleit daarom dat we het huidige inzamelsysteem, waar we als Nederland trots op mogen zijn en keihard nodig hebben om de circulaire doelstellingen te halen, collectief borgen. Als de regie collectief geregeld is, dan kan de concurrentie zijn gezonde werk doen in de uitvoering en verwerking. Daar geeft het een prikkel om te innoveren en om te investeren in nieuwe verwerkingstechnieken.”

Hoe zit het met het retourpremiesysteem voor koel- en vriesapparaten? Stichting OPEN zoekt het uit!

Op 24 april jl. kondigde minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat (EZK) een pakket van maatregelen aan dat zou leiden tot meer en beter hergebruik van grondstoffen en materialen, met het oog op de transitie naar een circulaire economie. Eén van de maatregelen die hij daarbij noemde, is een retourpremie van 35 euro bij het inleveren van een oude koel- en vrieskast bij gelijktijdige aankoop van een nieuw apparaat. De retourpremie komt voor rekening van de producenten

Stichting OPEN is inmiddels gestart met een onderzoek naar uitvoeringsinstrumenten waaronder een retourpremiesysteem en hoe dat in het algemeen en op koel- en vrieskasten in het bijzonder kan bijdragen aan het op efficiënte en effectieve wijze behalen van de inzameldoelstelling van 65%. Het onderzoek wordt uitgevoerd door een begeleidingscommissie onder leiding van onafhankelijk voorzitter prof. dr. Jan Jonker en in co-creatie met een vertegenwoordiging van diverse retailorganisaties.

Stichting OPEN en TU/e slaan handen ineen om materialen terug te winnen

Stichting OPEN en Team CORE, een studententeam van de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e), gaan een partnership aan en starten een pilot om metalen uit e-waste te recyclen

Team CORE heeft een technologie ontwikkeld die het mogelijk maakt om de metalen uit afgedankte elektrische en elektronische apparaten (e-waste) weer terug te brengen naar pure elementen. Dit idee sluit naadloos aan op de ambitie van Stichting Organisatie Producentenverantwoordelijkheid E-waste Nederland (OPEN) om de e-wastesector circulair te maken. Team CORE en Stichting OPEN streven ernaar in het najaar van 2020 een pilot te starten, die een proef en een haalbaarheidsstudie zal omvatten.

Wij gaan eigenlijk op een hele simpele manier metalen recyclen, vertelt Dirk van Meer, teamcaptain van Team CORE. “Namelijk zoals de aarde dat zelf ook doet, maar dan sneller, want de aarde doet er zelf drie miljoen jaar over. CORE wil in 2024 een fabriek operationeel hebben die vijftigduizend ton afval per jaar kan verwerken. Nu is het nog een computermodel, maar eind juli hopen we een ‘proof of concept’ te hebben. Een reactor waarin e-waste wordt verwerkt.” De naam CORE verwijst naar de kern van de aarde waar een soortgelijk proces plaatsvindt onder hoge temperatuur en hoge druk.

Het is prachtig om te zien dat ook op het gebied van e-waste innovatieve circulaire initiatieven vorm krijgen, aldus Jan Vlak, projectdirecteur van Stichting OPEN. “OPEN streeft ernaar om de huidige e-wastemarkt te herstructureren en te stroomlijnen en in verregaande partnerships samen de inzameling en recycling van e-waste naar een nog hoger plan te tillen. Een partnership tussen Team CORE en Stichting OPEN past mooi bij die ambitie.”

Veelgestelde vragen over Stichting OPEN

Onze lezers / betrokken partijen zijn erg betrokken en wij ontvangen dan ook veel vragen van u. In dit Voortgangsbericht besteden wij aandacht aan enkele veelgestelde vragen.

Wat zijn de gevolgen van een AVV?

Een Algemeen Verbindend verklaring (AVV) verplicht alle producenten van elektrische apparaten die op de Nederlandse markt actief zijn naar rato van hun activiteiten bij te dragen aan de inzameling en verwerking van e-waste. Daarmee ontstaat een gelijk speelveld en een solide basis voor de financiering van de inzameling en recycling waarvoor producenten gezamenlijk verantwoordelijk zijn. Met de regie over de producentenverantwoordelijkheid in één hand wordt een race-to-the-bottom voorkomen. Bij versnipperde regie en verantwoordelijkheden is er immers weinig sturing en is er verdeeldheid onder de producenten. Daardoor blijft de focus op de korte termijn en blijven aanpak en financiering voor de lange termijn onzeker terwijl er juist gezamenlijk stappen moeten worden gezet om de wettelijke doelstellingen te halen en de producenten adequaat invulling moeten geven aan de wet- en regelgeving die er in de komende periode nog aan zal komen.

Is de AVV van Stichting OPEN bedoeld om concurrentie uit te schakelen?

De centrale regie vanuit producenten is zonder winstoogmerk en gericht op het zetten van de stappen die nodig zijn om de wettelijke doelstellingen te halen. Er worden geen concurrenten uitgeschakeld. Integendeel, de AVV-aanvraag van Stichting OPEN is zo ingericht dat alle bestaande uitvoeringsorganisaties zonder problemen mee kunnen doen. Een belangrijke pijler van de aanpak van Stichting OPEN is juist optimalisering van de marktwerking in het belang van de producenten en het milieu. Het feitelijk inzamelen, sorteren, transporteren en recyclen van e-waste blijft door marktpartijen worden uitgevoerd.

De producenten beseffen dat een goede en duurzame invulling van producentenverantwoordelijkheid en de noodzakelijke stap voorwaarts met het circulair maken van de e-wastesector alleen kan worden bereikt als dit in nauwe samenwerking met alle partijen in de keten geschiedt. Stichting OPEN heeft al met meerdere ketenpartners gesprekken gevoerd over de raakvlakken voor samenwerking, waaronder met Weee Nederland B.V. Helaas is dat tot op heden door Weee Nederland B.V. afgehouden en nog niet gelukt, maar Stichting OPEN blijft zich inspannen voor een samenwerking met Weee Nederland B.V.