In juli verscheen het VN-rapport ‘Global E-waste Monitor 2020’ over de wereldwijd groeiende afvalstroom van elektrisch en elektronisch afval. Dit rapport vraagt aandacht voor goede mondiale inzameling en recycling van Afgedankte Elektrische en Elektronische Apparaten (AEEA of e-waste). Ook in Nederland moet het beter.
De Europese inzameldoelstelling van 65 procent wordt in Nederland niet gehaald. Er is een goed georganiseerde en grootschalige inzamelingsstructuur nodig om grondstoffen te herwinnen en te voorkomen dat gevaarlijke stoffen in het milieu terecht komen. Een meerderheid van de producenten van elektrische en elektronische apparaten in Nederland deelt die mening en daarom hebben zij eind 2019 Stichting OPEN opgericht. Het doel van Stichting OPEN is om de inzameldoelstelling van 65 procent te realiseren en uiteindelijk e-waste volledig circulair te maken. Om deze complexe opgave te klaren, is samenwerking met enerzijds de overheid en anderzijds de ketenpartners een absolute must.
Binnen de stevige ambities van Nederland met betrekking tot de circulaire economie, te weten 50 procent reductie van primaire grondstoffen in 2030 en een volledig circulaire economie in 2050, speelt producentenverantwoordelijkheid een belangrijke rol. Het verantwoordelijk maken van producenten voor het afvalstadium van door hen op de markt gebrachte producten, zal leiden tot een groter behoud en meer her-inzet van materialen en een lagere CO2-uitstoot. Ook het Circular Economy Action Plan, onderdeel van de Green Deal van de Europese Commissie, stimuleert de ‘Uitgebreide Producenten Verantwoordelijkheid’ (UPV) als middel om de transitie naar een circulaire economie te versnellen.
Producenten van onder meer witgoed, ICT, audio- en visuele apparatuur, gereedschappen, armaturen en zonnepanelen onderschrijven het belang van UPV voor het circulair maken van e-waste. Met de oprichting van Stichting OPEN, een organisatie zonder winstoogmerk, geven zij invulling aan hun verantwoordelijkheid en dragen zij bij aan hoogwaardige(re), efficiënte(re) of innovatieve(re) preventie, inzameling en verwerking van e-waste. Maar om tot een robuust en effectief systeem van afvalinzameling en -verwerking te komen, is ook helderheid nodig over de rol en verantwoordelijkheden van ketenpartners.
Dankzij de inzet van producenten en de ketenpartners gemeenten, winkels, scholen, kringloopbedrijven, Repair Cafés, installatiebedrijven, kinderboerderijen, consumenten, vervoerders en verwerkers is in 2018 185.000 ton e-waste ingezameld en hoogwaardig verwerkt. Dat is 55 procent van alle op de markt gebrachte elektrische apparaten (exclusief zonnepanelen). Een mooi resultaat, maar nog niet het streefcijfer van 65 procent.
Om ervoor te zorgen dat alle ketenpartners hun verantwoordelijkheid kunnen blijven nemen bij het behalen van de doelstellingen, is het van belang dat voorzien wordt in instrumenten om aan die verantwoordelijkheid te kunnen voldoen. Stichting OPEN onderzoekt momenteel samen met ketenpartners welke instrumenten daaraan bijdragen, en vraagt de politiek om de uitkomsten van dit onderzoek af te wachten c.q. niet te belasten met regels vooraf. Daarnaast roepen de producenten verenigd in Stichting OPEN de Rijksoverheid op om in co-creatie met de keten de rollen en verantwoordelijkheden van alle betrokken actoren vast te leggen. Alleen gezamenlijk kunnen we de e-wastesector circulair maken.
