WEEE Flows 2020: gezamenlijke inzet álle producenten noodzakelijk voor behalen doelstellingen e-waste
Op de eerste dag van de Nationale Recycleweek Heel Holland Recyclet hebben Vereniging NVMP en Wecycle gisteren in een online congres een overzicht gegeven van de hoeveelheid elektrische apparaten die jaarlijks op de markt worden gebracht in Nederland, de hoeveelheid apparaten die worden afgedankt als afval (e-waste) en hoe dat e-waste wordt ingezameld en verwerkt, zowel op passende wijze binnen de wettelijke kaders als buiten het gereguleerde beheersysteem om. Tussen 2010 en 2018 is een enorme sprong gemaakt: de inzameling is fors gegroeid en recycling verbeterd. In 2018 werd ca. de helft van de op de markt gebrachte apparaten passend verwerkt tegenover slechts een derde in 2010. Ook worden er steeds minder afgedankte apparaten weggegooid in de grijze kliko. De grootste lekstroom was en blijft het grijze circuit. Het door United Nations University (UNU) uitgevoerde onderzoek ‘The Dutch WEEE Flows’ is in lijn met de conclusies van de rapportage van het Nationaal (W)EEE Register (NWR), die aangeeft dat in 2019 ca. 48 procent werd ingezameld.
Voorkomen lekstromen
NVMP-voorzitter Jan Kamminga toonde zich verheugd over de stijgende lijn, maar benadrukte dat er nog veel te veel e-waste weglekt. Het behalen van de door Europa gestelde inzameldoelstelling van 65 procent vraagt om een stevige inzet. Kamminga schetst twee concrete oplossingsrichtingen. De eerste ziet hij nadrukkelijk als de verantwoordelijkheid van de sector: “Door van inzameling en recycling van e-waste een collectieve verantwoordelijkheid te maken, sluiten we de keten en voorkomen we lekstromen. Als we inzameling en recycling collectief financieren en organiseren, komen de inzameldoelstelling van 65 procent en de circulaire ambities rond e-waste dichterbij”, aldus Kamminga. De tweede oplossingsrichting ligt op het bord van de overheid en behelst onder andere een afgifte- en een registratieplicht, adequate handhaving en een evenwichtiger basis voor de doelstelling; elektrische apparaten als zonnepanelen en ledlampen gaan jarenlang mee, wat de grondslag voor de berekening van het inzamelpercentage enigszins vertekent.
Stefan Verhoeven, manager director van Miele Nederland, maakte als spreker bij het online congres duidelijk dat producenten al hun apparaten willen inzamelen om er optimaal grondstoffen uit te halen. Het WEEE Flows onderzoek toont aan dat er jaarlijks 100 miljoen kilo aan apparaten verdwijnt richting het grijze circuit; dat is meer dan 1 miljoen wasmachines. Verhoeven: “Als we snel een stap naar een circulaire economie willen zetten, is een afgifteplicht op korte termijn onontbeerlijk.”
Rob Idink, managing director van HP Inc, herkent het dilemma dat afgedankte apparaten met een restwaarde niet terugkomen. “En aangezien gerefurbishte ICT-apparaten vaak een tweede leven buiten Nederland krijgen, kunnen we deze apparaten niet meer inzamelen voor recycling in Nederland en zouden we dit dus niet meer moeten meetellen bij het behalen van de inzameldoelstelling. Een registratieplicht voorziet daarin.”
Manifest
Jan Vlak, directeur van Stichting OPEN, schetste vervolgens op welke wijze de producenten hun collectieve verantwoordelijkheid vormgeven. Gezamenlijk hebben zij Stichting OPEN opgericht met de opdracht de regie te pakken op de invulling van de wettelijke producentenverantwoordelijkheid; de uitvoering ervan, dat wil zeggen het feitelijk inzamelen, sorteren en verwerken wordt bij de markt neergelegd. Door deze strikte scheiding tussen regie door producenten en uitvoering door de markt wordt de mededinging versterkt met het oog op procesverbetering en innovatie. Een Algemeen Verbindend Verklaring, waarvoor staatssecretaris Van Veldhoven inmiddels een positief Ontwerpbesluit heeft afgegeven, is nodig om de krachten te kunnen bundelen en een gelijk speelveld voor alle producenten te realiseren. De ruim 2.000 in Stichting OPEN verenigde producenten publiceerden onlangs een Manifest, waarin zij hun ambities verwoorden en de politiek oproepen om hun initiatief, ruim baan te geven. Jan Vlak: “In deze nieuwe structuur, met een gezamenlijk Actieplan en een gezamenlijk Onderzoek naar effectieve instrumenten kunnen producenten in co-creatie met alle ketenpartijen de stijgende lijn, die het WEEE Flows onderzoek laat zien, voortzetten.”
