Dossier: vapes

Wekelijks belanden er maar liefst 140.000 afgedankte vapes in het restafval – dat zijn er zo’n 20.000 per dag en ruim 7 miljoen per jaar. Dit veroorzaakt brandgevaar, milieuschade en verlies van waardevolle grondstoffen.

Wekelijks verdwijnen zo’n 140.000 vapes – elk met een lithiumbatterij – in het restafval. Zodra deze batterijen in een inzamelvoertuig met kraakpers voor huishoudelijk afval belanden en beschadigd raken, kunnen ze spontaan ontbranden. Dit leidt niet alleen tot gevaarlijke situaties voor medewerkers in de afvalsector, maar ook tot aanzienlijke economische en materiële schade. Bovendien gaan er jaarlijks duizenden kilo’s aan waardevolle grondstoffen verloren die onmisbaar zijn voor de productie van nieuwe apparaten en andere toepassingen.

Een extra complicerende factor is dat er in Nederland meer vapes illegaal worden geïmporteerd dan legaal verkocht. Jaarlijks komen er naar schatting 20 tot 40 miljoen illegale vapes Nederland binnen; denk aan de vapes met smaakjes die recent verboden zijn in ons land. Dat is dus veel meer dan de 20 miljoen legale vapes die via de formele, gereguleerde vape-retailers verkocht worden. Dit is niet alleen een risico voor de gezondheid, met zoveel illegale instroom is het onmogelijk om te voorkomen dat deze vapes worden weggegooid op straat, in parken of in afvalbakken, met alle risico’s van dien.

Taskforce Batterijbranden

De verschillende ketenpartijen (BRBS Recycling, NRF, NVRD, Stichting OPEN, TLN en Vereniging Afvalbedrijven) richtte in 2023 de Taskforce Batterij­branden op om het probleem van batterijbranden gezamenlijk aan te pakken. De Taskforce dringt aan om werk te maken van de volgende maatregelen:

• Inzamelplicht voor retailers: vape-retailers moeten verplicht worden om afgedankte vapes in te nemen, ongeacht waar deze gekocht zijn. Dit vereist ook dat veilige inzameltonnen duidelijk zichtbaar in de winkels worden geplaatst.
• Versterking van het netwerk van inleverpunten en betere communicatie: consumenten moeten weten waar zij vapes kunnen inleveren. Om een landelijk dekkend netwerk van inleverpunten te realiseren, moet de lijst met geregistreerde vape-retailers openbaar worden gemaakt.
• Handhaving tegen illegale import: naar schatting zijn jaarlijks 20 tot 40 miljoen vapes illegaal in Nederland in omloop. De taskforce pleit voor een forse uitbreiding van de capaciteit om deze illegale import aan te pakken.
• Financiële prikkel, zoals bijvoorbeeld een retourpremie, voor het correct inleveren van afgedankte vapes: na invoering van een registratie- en inzamelplicht  kan het inzamelsysteem verder verbeterd worden door een financiële prikkel te koppelen aan het correct afdanken van een vape.

Met deze maatregelen ontstaat een veilige structuur van inleverpunten, noodzakelijk voor goede verwerking in het belang van gezondheid en milieu. Dit geeft consumenten een duidelijke instructie, moedigt verantwoord inlevergedrag aan en voorkomt verdere escalatie van de risico’s.